L-Karnitin | 541-15-1

Käwagt ýönekeý karnitin diýlip atlandyrylýan L-karnitin, bagyrda we böwreklerde aminokislotalar metioninden we lizinden öndürilen we beýnide, ýürekde, myşsa dokumalarynda we spermalarda saklanýan iýmitdir. Adamlaryň köpüsi sagdyn bolmak üçin ýeterlik mukdarda bu iýmit öndürýär. Käbir lukmançylyk näsazlyklary, karnitin biosinteziniň öňüni alyp biler ýa-da aralyk dykyzlygy, ýürek keseli we käbir genetiki näsazlyklar ýaly dokuma öýjüklerine ýaýramagynyň öňüni alyp biler. Käbir dermanlar bedendäki karnitin alyş-çalşyna ýaramaz täsir edip biler. L-karnitiniň esasy wezipesi lipidleri ýa-da ýaglary energiýa üçin ýangyja öwürmekdir.
Hususan-da, onuň wezipesi ýag kislotalaryny öýjükleri gurşap alýan gorag membranalarynda ýaşaýan eukariotik öýjükleriň mitohondriýasyna geçirmekdir. Bu ýerde ýag kislotalary beta oksidlenýär we asetat emele gelýär. Bu waka, bedeniň her bir öýjügini energiýa bilen üpjün etmek üçin zerur bolan çylşyrymly biologiki reaksiýalaryň bir topary bolan Krebs siklini başlaýar. L-karnitin süňkleriň dykyzlygyny goramakda hem rol oýnaýar. Gynansagam, bu ýokumly süňk minerallaşmagyna gatnaşýan osteoblastlar tarapyndan bölünip çykýan belok osteokalsin bilen birlikde süňkde az jemlenýär. Aslynda bu kemçilikler, menmenozdan soňky aýallarda osteoporozyň döremegine sebäp bolýan esasy faktorlardyr. Geçirilen gözlegler, osteokalsiniň bar bolan derejesini ýokarlandyrýan L-karnitin goşundysy bilen bu ýagdaýyň tersine bolup biljekdigini görkezdi.
L-karnitin bejergisiniň çözüp biljek beýleki meseleleri, süýji keselinde glýukozany güýçlendirmek, dowamly ýadawlyk sindromy bilen baglanyşykly alamatlaryň azalmagy we gipertiroidizmli adamlarda tiroidiň kadalaşdyrylmagyny öz içine alýar. Şeýle hem, propionil-L-karnitiniň erkeklerde erektil disfunksiýany gowulaşdyryp biljekdigini, şeýle hem Viagra söwda belligi astynda satylýan derman sidenafiliň täsirini ýokarlandyryp biljekdigini görkezýän subutnamalar bar. Mundan başga-da, gözlegler bu iýmitiň sperma sanyny we hereketini gowulandyrýandygyny görkezdi.